28 kwietnia 2016 roku przy Rynku Głównym 25 w Krakowie odbyła się prezentacja internetowej encyklopedii „Polski Petersburg”. Projekt jest efektem wieloletniej współpracy krakowskiego Międzynarodowego Centrum Kultury (MCK) i Międzynarodowej Fundacji Charytatywnej im. Dmitrija S. Lichaczowa (FL) w Petersburgu. Ma on na celu badanie i ukazywanie związków międzykulturowych poprzez przybliżenie polskim i rosyjskim odbiorcom sylwetek wybitnych Polaków, związanych z miastem nad Newą.
Spotkanie poprowadził dyrektor MCK profesor Jacek Purchla. Wzięli w nim udział goście
z różnych miast i ośrodków, m.in. pracownicy FL – Oleg Lejkind i Dmitrij Seweriuchin, przedstawicielka Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia w Warszawie – Małgorzta Szniak, dyrektor Instytutu Polskiego w Petersburgu w latach 2008-2013 – Cezary Karpiński. Wydarzenie składało się z dwóch części: referatu o polskich artystach związanych w latach 1860-1918 z Akademią Sztuk Pięknych w Petersburgu, który wygłosił Dariusz Konstantynow, jeden z autorów Encyklopedii oraz przedstawienia dotychczasowych owoców pracy nad projektem, czego podjęli się redaktorzy Hieronim Grala i Beata K. Nykiel.
W świadomości przeciętnego odbiorcy „polska” obecność w mieście nad Newą jest związana przede wszystkim z romantyzmem i sylwietką poety Adama Mickiewicza. Okazuje się jednak, że polsko-petersburskie kontakty są o wiele bogatsze i bardziej złożone, niż mogło się wydawać. Jak przyznali się twórcy Encyklopedii, im dłużej prowadzą oni badania na ten temat, tym więcej odkrywają nieznanych i z
askakujących wątków.
„Jeżeli petersburski Polak jest autorem pierwszego hymnu nowożytnej Rosji i pisze go w czasie zaborów w metrum poloneza, jeżeli dzisiaj autorem hymnu już nie Leningradu – Petersburga, jest najwybitniejszy działający w Rosji kompozytor, ale zarazem bratanek stryjeczny Antoniego Słonimskiego, to już na tym poziomie mamy dobre związki” – mówi dr Grala. „Do tego, najważniejszym muzeum kultury rosyjskiej i jednym z najważniejszych kultury światowej – Ermitażem – kieruje wielki rosyjski uczony Michał Borysowicz Piotrowski, którego pradziadowie za udział w Powstaniu Styczniowym wylądowali w Czycie na ssyłce. A jego ojciec, też dyrektor Ermitażu, kiedyś pod wpływem dobrego nastroju po wizycie muzealników polskich (rozumiem, że tzw. spiritus czyli duch narodowy wtedy się ulotnił) podpisał się
w ankecie personalnej jako „szlachcic polski”. I podobnych „związków magicznych” jest bardzo wiele” – dodaje współtwórca projektu.
Obecnie Encyklopedia składa się z prawie sześdziesieciu haseł podstawowych – głównie biograficznych, ale są też hasła tematyczne, dotyczące np. dziewiętnastowiecznego, polskiego tygodnika „Kraj” czy obecności Polaków w Dumie Państwowej i w Radzie Państwa. W zakładce Bibliografia znajduje się wybór najważniejszych opracowań wydanych po 1945 roku, a jedną z najciekawszych części projektu stanowi mapa, na której hasła są „podłączone” do konkretnych miejsc w granicach miasta i Obwodu Leningradzkiego. Jak podkreślają redaktorzy, są to dopiero początki, ale „dziecko już umie chodzić i już zaczęło mówić”. Zespół nieustannie pracuje nad tworzeniem i wprowodzaniem kolejnych haseł, niedługo ukaże się również wersja rosyjska, która z wielu powodów będzie wyglądać nieco inaczej, niż wersja polska.
Encyklopedia „Polski Petersburg” jest przeznaczona dla szerokiego kręgu odbiorców i w przyszłości może okazać się świetną pomocą naukową dla wszystkich badaczy zainteresowanych daną problematyką, szczególnie dla polonistów w Rosji oraz rusycystów w Polsce.
