15 kwietnia 1933 roku w Leningradzie urodził się Borys Strugacki, pisarz, scenarzysta i tłumacz, znany przede wszystkim z powieści fantastycznonaukowych, które napisał we współautorstwie ze swoim starszym bratem Arkadijem Strugackim.
Twórczość braci Strugackich stanowi jeden z najlepszych przykładów radzieckiej literatury science fiction. W swoich dziełach potrafili bowiem osiągnąć więcej niż realizowanie programu partii i wytwarzania ideału utopii komunistycznej. Ze względu na dobrze skonstruowaną fabułę czy świetne poczucie humoru ich teksty wciąż są atrakcyjne i warte uwagi, również dla czytelników w Polsce. Tym bardziej że wszystkie najważniejsze dzieła Strugackich zostały przetłumaczone na polski, niektóre nawet kilkakrotnie.
Poniżej przedstawiamy pięć utworów Arkadia i Borysa Strugackich, z którymi warto się zapoznać, nawet jeżeli rzadko sięgacie po powieści fantastycznonaukowe.
Piknik na skraju drogi (1972)
Najbardziej znana powieść Strugackich, która stała się inspiracją dla słynnego filmu Andrieja Tarkowskiego Stalkier (bracia wystąpili również jako autorzy scenariusza).
Akcja powieści toczy się w nieokreślonej przyszłości. Wiele lat temu kosmici odwiedzili Ziemię i na planecie pojawiły się Strefy – tajemnicze miejsca pełne niebezpieczeństw i śmiertelnych pułapek. Można tam znaleźć dużo artefaktów – dziwnych urządzeń i obiektów o niezwykłych właściwościach. Czym są? Niebezpieczną bronią, dziwacznymi zabawkami czy po prostu śmieciami pozostawionymi po pikniku na uboczu wszechświata?
W tym świecie istnieją również Stalkierzy – osoby zajmujące się poszukiwaniem i usuwaniem tajemniczych przedmiotów ze Strefy. Jeden z nich, Redrick Schuhart, to człowiek o pokręconym losie, rozczarowany życiem i ludźmi. Marzy o dotarciu do Złotej Kuli – miejsca w głębi Strefy, gdzie, jak powiadają, spełniają się najskrytsze pragnienia…
Jest to tzw. baśniowa nowela da młodszych pracowników naukowych, pełna humoru i satyrycznych aluzji na rosyjską i światową kulturę.
Poniedziałek zaczyna się w sobotę (1964)
Opowiada o codziennym życiu organizacji INBADCZAM (Instytut Naukowo-Badawczy Czarów i Magii) – miejsca, w którym życie codzienne instytucji naukowej nieustannie miesza się ze światem baśni.
Pracownicy mogą przechodzić przez ściany i stawać się niewidzialnymi, co piątek jedna z grup badawczych zabiera smoka na poligon, podczas seminarium naukowego można wybrać się w podróż do przyszłości z książek fantastycznonaukowych. Kuratorem miejscowego muzeum jest Baba Jaga o imieniu Naina Kiewna Gorynycz, a użycie „nierozmiennej piątki” może skutkować kłopotami z milicją…
Hotel „Pod poległym alpinistą” (1979)
Fascynujący kryminał fantastycznonaukowy. Głównym bohaterem jest starszy, zmęczony policjant, który ma rozwiązać zagadkę tajemniczej zbrodni w zaśnieżonym górskim hotelu. Z czasem jednak zostaje wciągnięty w złożoną sprawę z przybyszami z kosmosu na czele.
Do ostatniej chwili ciężko jest stwierdzić, czy pragną dla ludzkości dobra czy zła i w jakim celu wylądowali na Ziemi…
Trylogia o Maksymie Kammererze
Trylogia składa się z trzech powieści: Przenicowany świat (1969), Żuk w mrowisku (1980) i Fale tłumią wiatr (1985).
Głównym bohaterem cyklu jest pilot Maksym Kammerer, czyj statek kosmiczny rozbija się na obcej planecie. Ideały w których się wychował – humanizm, wolność, człowieczeństwo i wiedza – nic tam nie znaczą. Liczy się jedynie brutalna siła i poddana technologicznej perfekcji. Kammerer musi przejść mnóstwo prób i podjąć wiele fatalnych decyzji, aby znaleźć swoje miejsce we wszechświecie.
Każda kolejna część trylogii przedstawia różne etapy jego burzliwego, pełnego wydarzeń życia: dziewiętnastoletni poszukiwacz kosmicznych przygód w Przenicowanym świecie”, czterdziestodwuletni pracownik KOMKON-2 w „ Żuku w mrowisku ” oraz osiemdziesięcioletni pisarz, który próbuje udokumentować własne wspomnienia w Fale tłumią wiatr.
Niedoskonali (1988)
Ostatnia wspólna powieść Strugackich, swego rodzaju podsumowanie całej twórczości braci, która niebezpodstawnie wywołuje skojarzenia z utworami Michaiła Bułhakowa.
Opowieści biblijne przeplatają się tu z dotkliwymi problemami współczesności: poznajemy bohatera, który sprzeciwia się społeczeństwu i musi poświęcić się na rzecz ludzkości, złowieszczą postać Demiurga, który stworzył świat skazany na zagładę i nieszczęśliwych niedoskonałych ludzi, którzy od wieków obciążeni złem.
