200 lat. Właśnie tyle, w maju tego roku minie od dnia urodzin wybitnego kompozytora, autora najpopularniejszych polskich oper, zbiorów pieśni narodowych oraz wielu innych kompozycji – Stanisława Moniuszki. Barwne postaci i głosy operowego świata takie jak: Stolnik, Miecznik, Hanna i Jadwiga, Halka i Janusz oraz Jontek, do dziś zajmują ważne miejsce w procesie budowania świadomości muzycznej i narodowej nowych pokoleń Polaków.
Na początku stycznia, w Operze Narodowej w Warszawie miała miejsce uroczysta inauguracja obchodów Roku Moniuszkowskiego, a jeszcze przez Sylwestrem w Polskiej Operze Królewskiej miała miejsce premiera opery „Straszny Dwór” w reżyserii Ryszarda Peryta. To dopiero pierwszy z dwunastu miesięcy obchodów, lecz od samego początku w tym wydarzeniu, upamiętniającym twórczość XIX – wiecznego kompozytora, uczestniczy także petersburska społeczność.
Prof. H. Grala
Mieszkańcy Sankt-Petersburga mieli okazję uczcić początek Roku Stanisława Moniuszki, dzięki spotkaniu w Polskim Instytucie w ostatnie dni stycznia. Gościem wieczoru był historyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego oraz dyplomata i dyrektor Instytutu Polskiego w Sankt-Petersburgu w latach 2000-2005, Hieronim Grala. Profesor przedstawił w swoim wykładzie nie tylko historię interpretacji i moniuszkowskich spektakli na scenach rosyjskich teatrów.
Zebrani poznali historię czterech podróży kompozytora do rosyjskiej stolicy w II poł. XIX wieku, petersburskich kontaktów, m. in. z kompozytorem A. Dargomyżskim (także z członkami carskiej rodziny), sytuacji kompozytora w związku z wybuchem powstania styczniowego i kolejnych premier jego najważniejszych muzycznych dzieł. Prof. Grala przygotował także zbiór wyjątkowych nagrań najważniejszych arii z oper „Straszny Dwór” i „Halka” w wykonaniu takich artystów jak: F. Szalapin, B. Ładysz. Przybliżona została również historia wyjątkowej popularności „Halki” w państwach bloku socjalistycznego w okresie komunizmu, gdzie operowa historia nieszczęśliwej miłości miała być przykładem walki klas.
Spotkanie w Instytucie Polskim nie było jedynie wykładem o rosyjskich wykonawcach i ich interpretacjach moniuszkowskich dzieł, lecz także okazją do spotkania i ożywionej, ciepłej rozmowy, uścisku dłoni czy odnowienia kontaktu stałych gości i przyjaciół Instytutu z prof. Gralą – postacią tak bardzo związaną z petersburską Polonią.
Dzieła Stanisława Moniuszki będą obecne w tegorocznym repertuarze wielu polskich teatrów muzycznych, np. w Teatrze Wielkim w Warszawie (premiera baletu „Fredriana” oraz premiera opery „Halka” w wersji wileńskiej, koncerty pieśni i warsztaty muzyczne), Opera Bałtycka w Gdańsku („Straszny Dwór” i premiera opery „Hrabina”), Teatr Wielki Opera w Poznaniu („Halka”, premiera opery „Paria” i spotkania muzyczne). To tylko niektóre z tegorocznych, godnych polecenia teatralnych propozycji na ten wyjątkowy Rok Moniuszkowski.
Agata Prostko
Zdjęcia Denis Szczegłow