14 października obchodzony jest w Polsce jako Dzień Edukacji Narodowej, który zastąpił dawniejszy Dzień Nauczyciela. Data święta związana jest z utworzeniem w 1773 r. z inicjatywy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego Komisji Edukacji Narodowej. Powstała po rozwiązaniu zakonu jezuitów, który sprawował piecze nad nauką dzieci i młodzieży w Rzeczypospolitej. Nowopowstały organ miał moc uchwały Sejmu z dnia 14 października 1773 roku i jego pierwotna nazwa brzmiała: „Komisja nad Edukacją Młodzi Szlacheckiej Dozór
Mająca”. Było to pierwsze ministerstwo oświaty publicznej w Polsce, jak też pierwsza instytucja tego typu w Europie. Zorganizowała trzystopniowe szkolnictwo oparte na hierarchicznej zależności niższych szczebli od wyższych. Stopień pierwszy – szkoły parafialne (dla niższych stanów – chłopów i mieszczan), stopień drugi – przeznaczone dla rodzin szlacheckich szkoły powiatowe i stopień trzeci, najwyższy, dla najbardziej uzdolnionych – uniwersytety. Tymi ostatnimi były dwie Szkoły Główne: w Krakowie i w Wilnie. To właśnie im podlegały średnie, którym z kolei elementarne.
Głównymi zmianami w systemie oświaty obok wprowadzenia trzystopniowego podziału było: opracowanie nowego systemu nauczania, wprowadzenie podręczników w języku polskim, rodzimej terminologii naukowej i lekcji wychowania fizycznego, reformę Akademii Wileńskiej i Krakowskiej, utworzenie seminariów dla nauczycieli i Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych (instytucji opracowującej podręczniki i programy nauczania) oraz dopuszczenie do edukacji na równych prawach z chłopcami dziewcząt.
Historia Dnia Nauczyciela w Polsce ma swoje początki w 1957 r. Podczas Światowej Konferencji Nauczycielskiej zorganizowanej przez Związek Nauczycielstwa Polskiego w Warszawie ustalono, że 20 listopada będzie Międzynarodowym Dniem Karty Nauczyciela i świętem nauczycieli. Ustawa z dnia 27 kwietnia 1972 r. zwana Kartą praw i obowiązków nauczyciela wprowadziła Dzień Nauczyciela obchodzony w rocznicę powołania Komisji Edukacji Narodowej. W 1982 r. na mocy art.74 ustawy z dn. 26 stycznia tegoż roku Kartę praw i obowiązków nauczyciela zastąpiła Karta Nauczyciela zmieniając nazwę święta na Dzień Edukacji Narodowej obchodzony w rocznicę jej utworzenia oraz wprowadzając zapis, że dzień ten uznaje się za święto wszystkich pracowników oświaty i jest wolnym od zajęć lekcyjnych.
14 października jest uroczyście obchodzony we wszystkich miejscach związanych z edukacją. W szkołach w przededniu Święta odbywają się okolicznościowe akademie a uczniowie w tym dniu powinni zastanowić się nad rolą nauczyciela w edukacji i wychowaniu młodego pokolenia. Tradycyjnie też wręczają swoim wychowawcom drobne prezenty oraz kwiaty. Pracownikom oświaty przyznawane są także złote, srebrne i brązowe Krzyże Zasługi, medale Komisji Edukacji Narodowej oraz nagrody Ministra Edukacji Narodowej za osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze. Odznaczenia i wyróżnienia nauczycielom przyznają także kuratorzy oświaty władze samorządowe oraz dyrektorów szkół.
Dzień Nauczyciela obchodzi większość krajów świata tylko w różnym terminie a za przykład mogą posłużyć: Albania 7 III, Czechy 28 III, Malezja 16 V, Indie 5 IX, Chiny 10 IX, Argentyna 11 IX, Tajwan 28 IX, Rosja 5 X, Brazylia 15 X, Turcja 24 X, na Węgrzech to pierwsza niedziela czerwca a na Ukrainie pierwsza niedziela października. Czasem data wiąże się z lokalnymi wydarzeniami, ale nie wszędzie np. w Japonii najbardziej zbliżone święto do Dnia Edukacji Narodowej jest Dzień Sportu obchodzony w drugi poniedziałek października.
Światowy Dzień Nauczyciela (Word Teacher’s Day) proklamowano w 1994 r. na pamiątkę podpisania w 1966 r. „Rekomendacji w sprawie statusu nauczyciela” opracowanej przez UNESCO i Międzynarodową Organizację Pracy. Jest okazją do podkreślenia wiodącej roli nauczycieli w zapewnieniu jakości edukacji na wszystkich poziomach nauczania.
Anna Hudyka